Dərs 2.3 – Alman dilində yiyəlik əvəzlikləri

LEKTION 2.3 – die Possessivpronomen
Bu dərsimizdə alman dili yiyəlik əvəzliklərinin öyrənilməsinə başlayırıq. Alman dili yiyəlik əvəzliklərini başa düşə bilmək üçün gəlin əvvəlcə azərbaycan və alman dili yiyəlik əvəzliklərinin qarşılıqlı cədvəlinə nəzər salaq.

Bizim yuxarıdakı cədvəldə gördüyümüz yiyəlik əvəzlikləri bizə məxsus olan şeylərin təkdə kişi və ya orta cinsə aid olduğu hallar üçün doğrudur. Amma bizə məxsus olan şeylər təkdə qadın cinsinə aid olduqda və ya cəmdə olduqda yiyəlik əvəzliklərinin sonuna əlavə olaraq     “-e”,     sonluğu artırılır. Yəni yiyəlik əvəzlikləri belə olur:

Alman dili yiyəlik əvəzliklərinin başa düşülməsində azərbaycanlılar üçün ən çətin məqam odur ki, azərbaycan dilində cins kateqoriyası yoxdur. “Mənim”, və ya “sənin”, deyərkən uyğun olaraq birinci və ya ikinci şəxsin təkinə, yəni mənə və ya sənə aid olan canlı və cansızlar başa düşülür.

Alman dilində isə cins kateqoriyası vardır və bu kateqoriya həm canlılara, həm də cansızlara aiddir. Ona görə də yiyəlik əvəzliklərinin sonlugları da təkdə təxminən qeyri müəyyən artikllarda olduğu kimi cinslərdən asılı olaraq müxtəlif olur.

Onu da bilməliyik ki, yiyəlik əvəzlikləri azərbaycan dilində olduğu kimi alman dilində də şəxs əvəzliklərinin yiyəlik halı kimi, yəni Genitiv halı kimi qəbul edilir. Bu isə o deməkdir ki, yiyəlik əvəzliyinin başlanğıcı şəxs əvəzliyidir.

Yiyəlik əvəzlikləri əsasən ismlərlə birlikdə və onların əvvəlində gəlir. Təkdə qeyri müəyyən artikl, cəmdə isə müəyyən artikl kimi hallana bilir, yəni hallar üzrə dəyişir. Gəlin yiyəlik əvəzliyinin hallanmasına da cədvəl şəklində müraciət edək.

Əgər məxsus olan şey təkdə kişi cinsli olarsa, o zaman:

Əgər məxsus olan şey təkdə orta cinsli olarsa, o zaman:

Əgər məxsus olan şey təkdə qadın cinsli olarsa, o zaman:

Əgər məxsus olan şey cəmdə olarsa, o zaman:

MƏNBƏ: www.deutsch.az