İsimlərin quruluşca üç növü vardır: sadə, düzəltmə və mürəkkəb isimlər.
Sadə isimlər yalnız kökdən və ya bir kök və qrammatik şəkilçidən ibarət olur. Məsələn: ay, təpə, ağaclar, kitabdan və s.
Düzəltmə isimlər söz köklərinə müxtəlif leksik şəkilçilər artırmaqla yaranır. Məsələn: at – atlı, avam – avamlıq, sür — sürücü, arı – arıçılıq və s. Düzəltmə isimlər ən çox isimlərin özlərindən və fellərdən düzəlir.
İsimdən düzəltmə isim düzəldən şəkilçilər aşağıdakılardır:
- -çı4: balıqçı, üziimçü, çəkməçi, traktorçu və s.
- -lıq4: dağlıq, ağaclıq, dərzilik, qonşuluq və s.
- -ça2: meydança, bağça, döşəkçə, dəftərçə və s.
- -daş: əməkdaş, vətəndaş, yoldaş və s.
- -stan (-istan): Gürciistan, Qobustan, Özbəkistan və s.
-lıq4 şəkilçisi başqa nitq hissələrindən (xüsusilə sifətlərdən) də isimlər düzəldir. Məsələn: ağırlıq, yüngüllük, zəriflik, birlik, mənlik və s.
Feldən isim düzəldən şəkilçilər aşağıdakılardır:
- -ış4: baxış, gəliş, duruş, görüş və s.
- -tı4: çığırtı, göyərti, qızartı və s.
- -ma2: bölmə, vurma, düzəltmə, süzmə və s.
- -aq2, -q, -k: qaçaq, yataq, daraq, ələk və s.
- -qı, -ğı, -qu, -ğu, -ki, -gi, -kü, -gü: basqı, çalğı, pusqu, vurğu, səpgi, sərgi, sürtkü, bölgü və s.
- -ıntı4: tikinti, sıxıntı, yağıntı, döyüntü və s.
- -ı4: çəki, sancı, ölçü, qorxu və s.
- -ıq4: cızıq, yaraşıq, örtük, bilik, buruq və s.
- -ğac, -gəc: süzgəc, tutğac və s.
- -ım4: biçim, yayım, ölüm, qurum, deyim və s.
- -ıcı4: dinləyici, satıcı, sürücü, bağlayıcı və s.
- -cə: əyləncə, düşüncə və s.
- -c: qazanc, tıxac, giivənc və s.
- -ar2: dəyər, çapar, yazar, kəsər, açar və s.
- -gə: döngə, süpürgə, bölgə və s.
- -ın4: axın, biçin, səpin və s.
Mürəkkəb isimlər bir neçə kökdən ibarət olur. Mürəkəb isimlər aşağıdakı kimi yazılır:
- Müxtəlif mənalı iki sözün birləşməsindən əmələ gələn mürəkkəb sözlər bir vurğu ilə deyilir və bitişik yazılır. Məsələn: kəklikotu, quzuqulağı, ayaqqabı, ağacdələn və s.
- Yaxın mənalı sözlərdən və antonim sözlərdən əmələ gələn mürəkkəb isimlər, eləcə də tərəflərindən biri ayrılıqda işlənməyən və heç bir məna bildirməyən mürəkkəb isimlər defislə yazılır. Məsələn: qoyun-quzu, taxta-şalban, söz-söh- bət, gecə-gündüz, dost-düşmən, kağız-kuğuz, çör-çöp, uşaq-muşaq və s.
- Bəzi mürəkkəb isimlər eyni fel kökünün ha, a bitişdiriciləri vasitəsilə təkrarından əmələ gəlir və bitişik yazılır. Məsələn: gəlhagəl, gethaget, vurhavur, basabas və s.
- Bəy, xanım, ağa, xan, şah tipli sözlər mürəkkəb ismin tərkib hissəsi olduqda bitişik yazılır. Məsələn: Atabəy, Qızxanım, Gülümşah, Ağaxan və s. Həmin sözlər titul, rütbə, ləqəb bildirdikdə, yaxud hörmət mənasında işləndikdə ayrı yazılır. Məsələn: Üzeyir bəy Hacıbəyov, Məhsəti xanım, Fətəli xan və s.
metin
Feildən düzələn isimləri müəyyən edin
Başqa feildən düzələn isim yoxdur?
Sağolun
Çox gözəl əməyinizə sağlıq
super
aW
əla
Seks
Burdan baxıb dərs yazıram😁
Əla