Print

Felin quruluşca növləri

226 Bəyənmə 19 Şərh

Felin quruluşca üç növti vardır: sadə, düzəltmə və mürəkkəb.

Sadə fellər

Sadə fellər bir kökdən ibarət olur və onun tərkibində leksik şəkilçi olmur. Məsələn:

gəl(mək), get(mək), oxu(maq), yaz(maq), qaç(maq) və s.

Düzəltmə fellər

Düzəltmə fellər bir kökdən və leksik şəkilçi ilə yaranan fellərdir. Məsələn: 

başla(maq), gözlə(mək), təmizlə(mək), maraqlan(maq), açıl(maq) və s.

Düzəltmə fellər iki yolla yaranır:

  1. Başqa nitq hissələrindən fel düzəldən şəkilçilər.
  2. Feldən fel düzəldən şəkilçilər.

Başqa nitq hissələrindən

Başqa nitq hissələrindən düzələn fellər aşağıdakı şəkilçilərin köməyi ilə yaranır:

  1. -la2duzla(maq), sula(maq), təmizlə(mək), təzələ(mək), irəlilə(mək), əzizlə(mək) və s.
  2. -lan2 – alovlan(maq), dillən(mək), acıqlan(maq), səslən(mək) və s.
  3. -laş2yaxınlaş(maq), uzaqlaş(maq), əlləş(mək) və s.
  4. -al2 – çoxal(maq), azal(maq), sağal(maq), düzəl(mək), kökəl(mək) və s.
  5. -ar2 – ağar(maq), bozar(maq), göyər(mək) və s.

-ılda4 şəkilçisinin köməyi ilə yamsılamaq yolu ilə fellər düzəlir. Məsələn: cingildə(mək), cükküldə(mək), dınqılda(maq), pıçılda(maq), xondda(maq), şaqqılda(maq) və s.

Fellərdən düzələn fellər

Fellərdən düzələn fellər aşağıdakı şəkilçilər vasitəsilə yaranır:

  1. -ıl4 – yazıl(maq), pozul(maq), vund(maq), düzül(mək) və s.
  2. -m4 – bilin(mək), çəkin(mək), alın(maq), görün(mək) və s.
  3. -dır4əkdir(mək), yazdır(maq), küsdür(mək) və s.
  4. -ış4yazış(maq), vurıtş(maq), çəkiş(mək), büzüş(mək) və s.

Mürəkkəb fellər

Mürəkkəb fellər iki müstəqil sözün birləşməsindən əmələ gəlir. Məsələn:

atdıb-düşmək, deyib-gülmək, gəlib- getmək, oturub-durmaq, ölçüb-biçmək, çalışıb-vuruşmaq, küsüb-barışmaq və s.

Digər nitq hissələrindən fərqli olaraq mürəkkəb fellər, demək olar ki, bitişik yazılmır.

Mürəkkəb felləri əmələ gətirən sözlərin hər ikisi qrammatik cəhətdən dəyişə bilir. Məsələn, atddı-düşdü, atılır- düşür, deyir-gülür, gələr-gedər və s.

Aşağıdakı fellər mürəkkəb fellərə oxşasa da, mürəkkəb fellər hesab edilmir:

  1. Ol, et, elə köməkçi fellərinin isim, sifət və saya qoşulmasından yaranan tərkibi fellər. Belə fellər ayrı yazılır. Məsələn: qohum olmaq, xarab olnıaq, təkrar etnıək, müəllimlik etmək, təklif etmək, qəbul eləmək və s.
  2. -a2 (-ya2) şəkilçisi olan fel və bil köməkçi feli ilə yaranan tərkibi fellər. Məsələn: ala bilmək, görə bilmək, vura bilmək, saxlaya bilmək, bəsləyə bilmək və s.
  3. Bir çox frazeoloji birləşmələr. Məsələn: başa düşmək, qulaq asmaq, başa salmaq, baş sındırmaq, ağlını başına yığmaq, gözləri yol çəkmək və s.

Əgər mətndə orfoqrafik səhv aşkar etmisinizsə, o zaman Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bizə göndərin.

4.4/5 - (150 votes)

Digər maraqlı məqalələrimiz

loading...

19 comments

  1. Bəs mürəkkəb feillər bitişik yazılır, ümumiyyətcə? Orda yazmısınız ki, dəmək olar ki, bitişik yazılmır. İstisnalar varmı?

  2. Bəs mürəkkəb feillər bitişik yazılır, ümumiyyətcə? Orda yazmısınız ki, dəmək olar ki, bitişik yazılmır. İstisnalar varmı?

blinrose üçün bir cavab yazın Cavabı ləğv et

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Orfoqrafiya səhvi bildirişi

Aşağıdakı hissə sayt rəhbərliyinə göndəriləcəkdir: