Mürəkkəb adlar

Mürəkkəb adlara idarə və təşkilatların, bayramların, dövlət təltiflərinin adları və coğrafi adlar aiddir.

Mürəkkəb adlar xüsusi isimlərdən onunla fərqlənir ki, xüsusi isimlər ayrı-ayrı sözlərdən, mürəkkəb adlar isə söz birləşmələrindən ibarət olur. Məsələn: Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Bakı Dövlət Universiteti, Qurban bayramı, Azadlıq meydanı, Xəzər dənizi və s.

Mürəkkəb adların yazılmasında üç qayda vardır.

1. Aşağıdakı mürəkkəb adların tərkibində olan sözlərin hamısı böyük hərflə başlanır:

• ölkələrin, muxtar qurumların adlarında. Məsələn: Azərbayccın Respublikası, İran İslam Respublikası, Naxçıvan Muxtar Respublikası və s.
• respublika, şəhər və rayon tabeliyində olan idarə və təşkilatların adlarında. Məsələn: Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, Ağdam Rayon Maliyyə Şöbəsi, Bakı Qaz İdarəsi və s.

2. Aşağıdakı mürəkkəb adların tərkibində olan sözlərin ancaq əvvəlincisi böyük hərflə başlanır:

• məhşur tarixi gün və bayramların adlarında. Məsələn: İyirmi yanvar (20 Yanvar), Səkkiz mart (8 Mart) qadınlar bayramı, Milli dirçəliş günü və s.
• tərkibində çay, dəniz, göl, okean, küçə, meydan və s. sözlər olan coğrafı adlarda. Məsələn: Kür çayı, Qara dəniz, Balxaş gölü, Sakit okean, Nizanıi kiıçəsi, Füzuli meydanı və s.
• dövlət mükafatı və təltiflərinin (medal, orden, nişan) adlarında. Məsələn: Dövlət miikafatı, «Xalq təhsili əlaçısı» nişanı və s.

3. Fəxri adlarda dövlətin adından başqa qalan sözlər kiçik hərflə başlanır. Məsələn: Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi və s.

Mürəkkəb adlar bütövlükdə bir cümlə üzvü olur. Mürəkkəb adların bir çoxu ixtisarlar şəklində yazılır. Məsələn: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası – AMEA, Bakı Dövlət Universiteti — BDU, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı – BMT, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı – Azərnəşr və s.

Mürəkkəb ixtisarların oxunuşu onların asan və gözəl səslənməsinə görə müəyyən edilir. Məsələn: BMT- be-em- te, MDB – em-de-be, BDU- be-du və s. Tələffüzə yatmayan mürəkkəb ixtisarlar yalnız bütöv sözlərlə oxunur. Məsələn: Azərb. YSN – Azərbaycan Yüngül Sənaye Nazirliyi, ARSN — Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi və s.

Mürəkkəb ixtisarlara qoşulan şəkilçilər həmin sözlərin son saitinin ahənginə uyğun olaraq yazılır. Məsələn: MDB- də, ATS-də, ASEAN-da, ATƏT-in və s.