elvin • 20.06.2016 • bölmə Azərbaycan dili

Bəzi saitlərin uzun tələffüzü

Dilimizdə, əsasən, ərəb mənşəli bir sıra sözlər var ki, onlarda bəzi saitlər bir qədər uzun tələffuz olunur:

[a:]	[e:]
Arif [A:rif], alim [a:lim], Sabir [Sa:bir], şikayət [şika:yət], əfsanə [əfsa:nə] və s.	etibar [e:tibar], elan [e:lan], nemət [ne:mət], memar [me:mar], meyar [me:yar] və s.
[ö:]	[ə:]
möcüzə [möxüzə], şölə [şö:lə], mötəbər [mö:təbər] və s.	məna [mə:na], bəzi [bə:zi], tətil [tə:til] və s.

Bəzi sözlərdə [i], [u] və [o] saitləri də uzun tələffüz olunur: vəsiqə [vəsi:qə], həqiqət [həqi:qət], zinət [zi:nət] sözlərində [i] saiti; Füzuli [Füzu:li], musiqi [mu:siqi], xüsusi [xüsu:si] sözlərində [u] saiti uzun tələffüz olunur.

Dovşan [do:şan], sonra [so:ra], dovğa [do:ğa], lovğa [lo:ğa], tövbə [tö:bə], lövbər [lö:bər], bənövşə [bənö:şə], lövhə [lö:hə], dövlət [dö:lət], şövkət [şö:kət], hövsələ [hö:sələ], növbə [nö:bə], cövhər [cö:hər], gövhər [gö:hər] və s. kimi sözlərdə [o] saiti uzun tələffüz olunur. Belə sözlərdə o hərfindən sonra gələn v samiti (bəzən də n samiti) tələffüzdə düşür. Ancaq bu tipli bəzi sözlər də var ki, onlarda düşmə və uzanma baş vermir: zövq, sövq, mövsünı, dövran, ovçu, gövdə, şövq, ovçuluq, ovlamaq, bülöv və s.

Bəzi qoşasaitli sözlərdə saitlərdən heç biri düşməsə də, uzanma baş verir: qiraət [qira:ət], qənaət [qəna:ət], bəraət [bəra:ət], şücaət [şüca:ət] və s.

Dilimizdəki [ı] və [ü] saitləri isə uzun tələffüz olunmur.

Əgər mətndə orfoqrafik səhv aşkar etmisinizsə, o zaman Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bizə göndərin.