Sitatlar öz fikrini əsaslandırmaq və ya aydınlaşdırmaq üçün başqasının dediklərindən, yazdıqlarından gətirilən dəqiq çıxarışlardır. Sitatlar, əsasən, vasitəsiz nitq şəklində verilir. Məsələn, Üzeyir Hasıbəyov «Mərəzlərimizdən biri» məqaləsində yazır: «Dünyada ən alçaq…
Nitq prosesində və ya yazıda bəzən başqasının sözlərindən və ya özünün əvvəllər dediyi sözlərdən istifadə edilir. Bunu iki üsulla etmək olur: ya başqasının nitqi olduğu kimi saxlanılır, ya da müəyyən…
Bəzən tabeli mürəkkəb cümlələr iki sadə cümlənin deyil, daha artıq cümlənin birləşməsindən əmələ gəlir. Belə cümlələr mürəkkəb quruluşlu tabeli mürəkkəb cümlələr adlanır. Onları aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: 1) Bərabərhüquqlu budaq…
Təyin budaq cümləsi baş cümlənin isimlə (və ya isimləşmiş sözlərlə)ifadə olunmuş üzvlərindən birinə aid olub, onu izah edir və təyinin suallarına ( necə? nə cür? hansı?) cavab verir. Baş cümlədə…
(Xəbər budaq cümləsi baş cümlənin işarə əvəzlikləri ilə ifadə olunmuş xəbərini izah edir və ismi xəbərin suallarına ( nədir? kimdir? neçədir? haradadır?) cavab verir. Baş cümlənin xəbəri, adətən, odur, budur,…
Budaq cümlələr baş cümləyə münasibətdə müxtəlif vəzifələr daşıyır. Bunlar təxminən cümlə üzvlərinin daşıdığı vəzifəyə uyğun gəlir. Bu baxımdan budaq cümlələr aşsğıdakı qruplara ayrılır: Mübtəda budaq cümləsi Xəbər budaq cümləsi Tamamlıq…
Tabeli mürəkkəb cümlələrin baş cümlələrində bu, o, buna, ona, bunda, onda, belə, elə, o qədər, odur, budur, ondadır, bundadır, ora, bura, o zaman və s. sözlər – işarə əvəzlikləri işlənir….
Tərkibindəki sadə cümlələrdən biri qrammatik cəhətdən müstəqil, digəri isə ondan asılı olan mürəkkəb cümlə tabeli mürəkkəb cümlə adlanır. Müstəqil olan cümlə baş cümlə, ona tabe olan cümlə isə budaq cümlə…
Tabesiz mürəkkəb cümləni əmələ gətirən sadə cümlələr arasında aşağıdakı məna əlqələri mövcuddur: Zaman əlaqəsi Ardıcıllıq əlaqəsi Səbəb – nəticə əlaqəsi Aydınlaşdırma əlaqəsi Qarşılaşdırma əlaqəsi Bölüşdürmə əlaqəsi Zaman əlaqəli tabesiz mürəkkəb…
Bağlayıcılı tabesiz mürəkkəb cümlələrdə bağlayıcılar işləndiyi ücün onların məna əlaqələrini tapmaq asan olur. Bağlayıcısız tabesiz mürəkkəb cümlələr isə intonasiya ilə bağlanan tabesiz mürəkkəb cümlələrdir. Buncümlələrin tərkib hissələri arasındakı məna əlaqəsini…